Bardzo często zdarza się, że pracodawca wymaga od swoich pracowników, aby ci podejmowali się pracy w nadliczbowych godzinach. Jest to codzienność wielu osób, dlatego warto wiedzieć, co na temat nadgodzin ma do powiedzenia kodeks pracy.
Kodeks pracy nadgodziny
Przepisy kodeksu pracy jasno mówią, że nadgodziny to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Warto pamiętać o tym, że podstawowy wymiar czasu pracy to 8 godzin codziennie, co daje 40 godzin w ciągu całego tygodnia. To, jaki wymiar czasu pracy obowiązuje pracownika, określa umowa o pracę.
Jeśli chodzi o kodeks pracy nadgodziny i możliwość ich zaistnienia regulowana jest bardzo dokładnie. Przepisy jasno mówią, że praca ponad miarę dopuszczalna jest w dwóch przypadkach. Pierwszy z nich to konieczność ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, mienia bądź też środowiska. Drugi przypadek to wystąpienie szczególnych potrzeb pracodawcy – chociaż przepisy prawa nie precyzują dokładnie, które z potrzeb można uznać za szczególne, dlatego pracodawcy bardzo szeroko interpretują ten przepis.
Można jednak przypuszczać, że w praktyce chodzi o sytuacje awaryjne – choroba części zespołu, nagłe, duże zlecenie bądź też konieczność zapewnienia ciągłości pracy w zakładzie. Warto pamiętać o tym, że pracodawca nie może uwzględniać nadgodzin w grafiku na nadchodzące tygodnie.
Ile nadgodzin maksymalnie może wykonać pracownik?
Warto wspomnieć, że pracownik nie może odmówić wykonania nadgodzin, jeśli są one poleceniem służbowym. Odmowa wykonania pracy w godzinach nadliczbowych uzasadniona jest tylko w wypadku, gdy praca sprzeczna jest z przepisami obowiązującego prawa lub zasadami społecznego współżycia.
Koniecznie trzeba wspomnieć o tym, że nie każdy pracownik może wykonywać pracę w dodatkowych godzinach. Nadgodzin nie mogą robić kobiety w ciąży, młodociani pracownicy bądź też osoby, które mają pod opieką dziecko do 4 roku życia oraz nie wyraziły zgody na pracę w nadliczbowym czasie.
Jakie wynagrodzenie obowiązuje za nadgodziny?
Kodeks pracy bardzo wyraźnie określa, że pracownik ma prawo do uzyskania dodatkowego wynagrodzenia przysługującego za dodatkowy czas pracy. Dodatkowe 100% wynagrodzenie przysługuje za nadgodziny wykonywane w nocy, w niedzielę i święta. 50% wynagrodzenia wypłacane jest za nadgodziny przypadające w dniu powszednim.
Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że za wypracowanie nadgodzin pracownik może wnioskować do pracodawcy o udzielenie mu czasu wolnego. Przykładowo, jeśli pracownik pracował przez osiem nadliczbowych godzin, może złożyć do pracodawcy pisemny wniosek o udzielenie mu dnia wolnego. W tej sytuacji dodatek za nadgodziny nie jest wypłacany. Jeśli pracownik nie składał wniosku, a pracodawca i tak chce udzielić mu czasu wolnego za nadgodziny, to zobowiązany jest obliczyć go w wymiarze o połowę wyższym, niż liczba przepracowanych przez pracownika dodatkowych godzin.
Jak widać, jeśli chodzi o nadgodziny kodeks pracy dokładnie reguluje, z czym wiążą się one zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika.
